جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر، از دوره نخست تاکنون، فرصت و مجال مغتنمی بوده است تا توشه و توان هنرهای تجسمی کشور بر پرده بیفتد و محک بخورد. امسال سومین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر با هدف ایجاد بستر مناسب برای بروز خلاقیت‌های هنری و ارتباط میان هنرمندان معاصر ایران و جهان و معرفی آخرین دستاوردهای هنرهای تجسمی معاصر ایران برگزار می‌شود. علاوه بر گستردگی، تنوع بیشتری در 7 رشته عملی نقاشی، پوستر، سفال و سرامیک، نگارگری، خوشنویسی، عکاسی و کاریکاتور به چشم می‌خورد. علاوه بر این، یک رشته نظری (همایش علمی) و 2رشته جنبی (هنر خیالی‌نگاری و هنر جدید) در جشنواره امسال گنجانده شده بود که همزمان با تهران در 23استان، جزیره کیش و 6کشور نیز در حال برگزاری است. با توجه به اینکه جشنواره به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود، نظرات جمعی از هنرمندان را جویا شدیم.
عبدالمجید حسینی‌راد، عضو شورای هنری سومین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با مثبت ارزیابی کردن این دوره از جشنواره، گفت: سومین جشنواره هنرهای تجسمی به لحاظ کمی رشد خوبی داشت و از این بابت هم استقبال خوبی صورت گرفت و آثار بسیاری به جشنواره راه پیدا کردند و هم تعداد رشته‌های جشنواره بیشتر و متنوع‌تر بود. با وجود اینکه جای بخش مجسمه‌سازی و گرافیک در جشنواره خالی بود، ولی فکر می‌کنم برای گسترش کیفی آثار نیاز به فرصت بیشتر و تمهیدات مؤثرتری است. وی در برآورد کلی خود از جشنواره افزود: این جشنواره از سایر رویدادهایی که در بخش هنرهای تجسمی در کشور روی می‌دهد، جدا نیست و برآورد کلی از این جشنواره در سطح کیفی، متناسب با سطح کیفی هنرهای تجسمی در کل کشور است و هر دوی اینها به تناسب هم در حال رشد هستند اما معتقدم برای تسریع این امر لازم است هنرمندان بخش تجسمی جشنواره به‌صورت دائمی با هم در ارتباط باشند، حتی برگزاری نمایشگاه‌های مقدماتی هم می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد. دبیرخانه جشنواره تجسمی می‌تواند با هنرمندانی که امکان رشد و فعالیت بیشتر در آثارشان دیده می‌شود، ارتباط برقرار کند. این ارتباط می‌تواند به بالا رفتن سطح کیفی جشنواره کمک کند.
وی درخصوص اینکه آیا شیوه و ساختار جشنواره تجسمی فجر این شرایط را ایجاد کرده تا از حالت عمومی خارج شود، اظهار داشت: اگر بخواهیم جشنواره هنرهای تجسمی فجر از حالت عمومی خارج بشود و در همه رشته‌ها جنبه‌های تخصصی‌تر، فعال‌تر و بانشاط‌تری را در بر بگیرد، طبیعی است که اجازه بدهیم برگزیدگان هر جشنواره‌ای که در طول سال برگزار می‌شود، به جشنواره تجسمی فجر راه پیدا کنند؛ یعنی جشنواره هنرهای تجسمی فجر به نوعی مرحله نهایی جشنواره‌های مختلف تجسمی در کشور باشد؛ یعنی برگزیدگان جشنواره‌های مختلف، دوسالانه‌ها و... در جشنواره تجسمی فجر رقابت کنند. در این صورت جشنواره تجسمی فجر به جشنواره مهمی بدل خواهد شد که همه هنرمندان از پیشکسوتان گرفته تا جوانان، تلاش می‌کنند که در آن حضور داشته باشند، ضمن اینکه چون جشنواره هنرهای تجسمی می‌خواهد که به‌عنوان یک جشنواره بین‌المللی مطرح شود باید تلاش کند ارتباطش را در سطح بین‌المللی افزایش بدهد و این ارتباط محدود به یکی دو رشته خاص نشود. اگر چنین تمهیداتی در طول سال اتفاق بیفتد و دبیرخانه جشنواره در این زمینه فعالیت بیشتری داشته باشد و تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌ها محدود به چند ماه خاص شروع جشنواره نشود، می‌تواند در آینده به یک جشنواره موفق بدل شود.
حسینی‌راد که عضو شورای هنری و دبیر علمی بخش مقالات سومین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر بود، درباره بخش هنر جدید گفت: هنر جدید یکی از ضروری‌ترین مواردی است که امسال در بخش جنبی جشنواره به آن پرداخته شد، ولی نیاز به حضور این هنر در بخش‌های رقابتی جشنواره محسوس بود و می‌تواند تأثیرات خوبی را بر ادامه روند این هنر در کشور داشته باشد. وی ابراز امیدواری کرد تا در چهارمین دوره از برگزاری این جشنواره شاهد حضور هنر جدید در بخش‌های اصلی جشنواره باشیم و از این طریق پیرامون این هنر در کشور جریان‌سازی کنیم.
اعتماد جامعه هنرمندان
غلامعلی طاهری، هنرمند نقاش که در سومین جشنواره هنرهای تجسمی فجر امسال نمایشگاه انفرادی او در بخش جنبی با عنوان «هفت هنر، هفت هنرمند» در خانه هنرمندان برگزار شد، در ارزیابی خود از سومین جشنواره گفت: جشنواره هنرهای تجسمی فجر بستری است برای ارائه آثاری متناسب با فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی و از آنجا که به‌صورت بین‌المللی برگزار می‌شود، شرایط را برای حضور هنر معاصر جهان در جشنواره فراهم کرده و موجب می‌شود جوانان از یک سو با مایه‌های هنری غنی برگرفته از پیشینه فرهنگی کشور و از سوی دیگر با نگاه هنر معاصر و جریان‌های هنری جهان آشنا شوند.
وی با تأکید بر اینکه به‌طور طبیعی جشنواره از نظر کیفیت درحال پیشرفت است، می‌گوید: دانشجویان زیادی داریم که کارهایشان هرسال نسبت به سال قبل بهتر می‌شود اما همچنان احساس می‌کنم جشنواره هنوز نتوانسته است اعتماد جامعه هنرمندان را به‌دست آورد. بسیاری از هنرمندان پیشکسوت باید رغبت کنند آثارشان را در جشنواره‌ها شرکت دهند.
وی درخصوص تنوع آثار هنرمندان پیشکسوت در جشنواره معتقد است: آثار بسیاری از هنرمندان بزرگ و پیشکسوت ما در چند سال اخیر فرقی نکرده است. به‌نظرم اگر بتوانیم هرچه بیشتر استادان و بزرگان را در بخش رقابتی جشنواره شرکت دهیم، شاهد آثار خلاقانه‌تر و جدیدتری هستیم. البته باید شرایطی فراهم شود که مانند دیگر جشنواره‌های هنری همچون فیلم، تئاتر و موسیقی حضور پررنگ هنرمندان را شاهد باشیم. به‌هرحال جشنواره هنرهای تجسمی فجر نوپاست و اگر همچنان تداوم پیدا کند، هنرمندان پیشکسوت در دوره‌های آینده بیشتر جذب آن می‌شوند. طاهری که مشاور مرکز هنرهای تجسمی نیز است، درخصوص هنر جدید جشنواره می‌گوید: هنر جدید در بخش جنبی جشنواره قرار داشت، اما همین موضوع آغاز خوبی بود برای اینکه این هنر جایگاه اصلی خود را یافته تا در دوره‌های بعد یکی از بخش‌های اصلی جشنواره شود.
ارتقای سطح هنر
جواد بختیاری که داوری بخش خوشنویسی سومین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر را به‌عهده داشته، می‌گوید: اهمیت برگزاری جشنواره‌ها تا حدی است که اگر بگوییم باید هفته‌ای یک جشنواره در کشور برگزار شود، اغراق نکرده‌ایم اما باید دقت داشت که جشنواره‌ها از ماهیت اصلی خود خارج نشوند و در مسیر درستی پیش بروند لذا هنرمندان و جامعه هنری باید جشنواره تجسمی فجر را که اتفاق مهم هنری است، فرصتی برای بروز و ظهور آثار خود بدانند و با تمام وجود روی آثار ارسالی به جشنواره کار کنند و با این تدابیر، باید تفکر و نگاه جشنواره‌ای را در ایران تغییر داد. این هنرمند در ارزیابی خود از این دوره از جشنواره گفت: در سومین دوره جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر، شاهد پیشرفت آثار ارسالی به جشنواره بودم و به‌نظرم این جشنواره توانسته به ارتقای سطح هنر در سراسر کشور بینجامد.
پیوند هنر ملی با تاریخ
محمدعلی رجبی، هنرمند نقاش و عضو شورای سیاستگذاری که در سومین جشنواره هنرهای تجسمی فجر امسال نمایشگاه انفرادی او در بخش جنبی با عنوان هفت هنر، هفت هنرمند در خانه هنرمندان برگزار شد، می‌گوید: برگزاری هر جشنواره و برنامه‌ای که امکان بروز هنر در جامعه را فراهم کند، شایسته تقدیر است و جشنواره تجسمی فجر توانسته هنر ملی ما را به برهه‌ای بسیار مهم از تاریخ کشورمان پیوند دهد. وی افزود: در ادامه این روند باید شرایطی مهیا شود تا در هر دوره، هنرمندان آثاری را مختص جشنواره هنرهای تجسمی فجر خلق کنند و رفته‌رفته بین جشنواره فجر با بی‌ینال‌ها تفاوت قائل شوند.
این هنرمند ادامه داد: دهه فجر موضوع و عنوانی است که انقلاب، اسلام و ایران را در خود دارد و هنرمندان می‌توانند با در نظر گرفتن این سه نکته، دست به خلق اثر بزنند و برای جشنواره فجر مرتبط با موضوع و عنوان آن اثر خلق کنند.
محک زدن سطح هنر
کامبیز درمبخش که به‌عنوان داور رشته کاریکاتور در جشنواره حضور داشت، می‌گوید: حضور در جشنواره‌ها به هنرمندان جوان کمک می‌کند تا بتوانند توانایی‌های خود را نشان دهند. در مجموع ایجاد بهانه برای خلق اثر از سوی هنرمندان جوان و همچنین محک زدن سطح هنر در جامعه از بهترین نتایج برگزاری جشنواره‌هاست.این هنرمند پیشکسوت ادامه داد: جشنواره‌ها بار آموزشی هم دارند و هنرمندان با مشاهده آثار یکدیگر، شیوه‌های متفاوت کار را می‌آموزند و موجب رشد کمی آثار در جشنواره‌های بعد می‌شوند.
یک گام مثبت
علی فریدونی، هنرمند عکاس عرصه دفاع مقدس که امسال نمایشگاه انفرادی او در بخش جنبی با عنوان هفت هنر، هفت هنرمند در خانه هنرمندان برگزار شد، معتقد است: ماهیت جشنواره هنرهای تجسمی فجر چون با دوسالانه‌ها متفاوت است، به لحاظ گستردگی و فراگیری که دارد، یک گام مثبت در جهت قدردانی از استادان و هنرمندان عرصه‌های مختلف تجسمی است.
دوری از یکنواختی
جلیل رسولی، هنرمند خوشنویس که در سومین جشنواره هنرهای تجسمی فجر امسال نمایشگاه انفرادی او در بخش جنبی با عنوان هفت هنر، هفت هنرمند در خانه هنرمندان برگزار شد، درباره این دوره از جشنواره هنرهای تجسمی فجر گفت: این جشنواره‌ها باعث می‌شود، آثار هنرمندان جوان نشان داده شود و به تکاپو بیفتند. به هرحال این نمایشگاه‌ها هر ضعفی داشته باشند، یک نکته قوت دارند و آن این است که هنرمندان را از یکنواختی دور می‌کنند.رسولی در مورد تأثیر جشنواره‌ها در گرد هم آمدن جامعه خوشنویسان، گفت: خوشنویسی هنری است که در تنهایی انجام می‌شود و هنرمندان این رشته در انزوا کار می‌کنند. وقتی جشنواره یا نمایشگاهی برگزار می‌شود، خوشنویسان مجبور می‌شوند آثار دیگران را ببینند. درست است که در ظاهر تابلوها در کنار هم هستند اما واقعیت این است که خوشنویسان در کنار هم قرار گرفته‌اند.
